Mislingar (e. measles) er veirusjúkdómur sem er mjög smitandi og einkennist af hita og útbrotum um allan líkamann. Sjúkdómurinn getur verið hættulegur sumum einstaklingum en besta forvörnin er bólusetning.
Einkenni
Einkenni mislinga koma fram um 1-3 vikum eftir smit og geta verið mismikil eftir einstaklingum. Þau byrja oft með flensulíkum einkennum þ.e.
- Bólgnir eitlar
- Hiti
- Nefrennsli
- Hósti
- Höfuðverkur
- Sviði í augum, roði og/eða vatnkennd augu
Á þriðja eða fjórða degi veikindanna koma í flestum tilfellum fram útbrot sem ná yfir allan líkamann og standa í 3-4 daga eða þar til sjúkdómurinn fer að réna.
Smitleiðir og meðgöngutími
Mislingaveiran er mjög smitandi og berst milli manna með úða frá öndunarfærum (t.d. hósta og hnerra). Veiran getur lifað og valdið smiti í allt að tvær klukkustundir eftir að hún berst út í andrúmsloftið.
Greining
Einkenni mislinga geta verið lík ýmsum öðrum sjúkdómum, rétt er að hafa samband við lækni til að fá staðfestingu á að um mislinga sé að ræða. Mislingar eru greindir með nefkokssýni sem tekið er á veirupinna
Meðferð
Sýklalyf gagnast lítið gegn mislingum þó getur verið nauðsynlegt að meðhöndla sýkingar sem eru afleiðingar af sjálfum sjúkdómnum með sýklalyfjum. Önnur meðferð lítur að hvíld, vökvainntekt og næringu.
Hvað get ég gert?
- Hvíld og drekka vel af vökva
- Taka inn hitalækkandi
- Setja volgt vatn í bómul og fjarlægja varlega skorpur úr augum
-
Vera frá leikskóla, skóla eða vinnu í lágmark fjóra daga frá því að útbrotin koma fram.
Finna næstu heilsugæslustöð hér.
Fylgikvillar
Mislingar geta haft alverlegar afleiðingar ef þeir dreifast til annarra hluta líkamans, svo sem lungna eða heila. Dæmi um fylgikvilla:
- Flog (krampar)
- Heilahimnubólga
- Lungnabólga
- Sjónskerðing
Þessi vandamál eru sjaldgæf en sumt fólk er í meiri hættu. Þetta á við um börn og fólk með veikt ónæmiskerfi.
MMR bóluefnið gefur góða vörn gegn mislingum.
Bólusetning gegn mislingum hófst hér á langi árið 1976, flestir einstaklingar fæddir fyrir 1970 fengu mislinga. Sumir einstaklingar fæddir á árunum 1970-1975 fengu mislinga og aðrir fengu bólusetningu ef óskað var eftir henni.
Foreldrar/forráðamenn eru hvattir til að halda áfram góðri þátttöku í bólusetningum því aðeins á þann hátt má halda þessum alvarlega smitsjúkdómi frá landinu. Börn eru bólusett 18 mánaða og 12 ára. Rétt er takmarka ferðalög með óbólusett börn til landa þar sem hætta er á smiti.
Nafn á bóluefni: MMR-VaxPro. Bóluefni gegn mislingum, hettusótt og rauðum hundum (e. Measles, Mumps and Rubella, MMR) er í einni og sömu sprautunni.
Hvenær gefið: Bólusetja þarf tvisvar sinnum. Fyrri bólusetningin er gerð þegar barn er 18 mánaða gamalt en sú síðari við 12 ára aldur.
Virkni bóluefnis: Bóluefnið veitir mjög góða vörn gegn þessum sjúkdómum eftir tvær bólusetningar. Ekki er talin þörf á örvunarskammti síðar á ævinni.
Frábendingar: Bóluefnið á ekki að gefa í eftirfarandi tilfellum nema í samráði við lækni eða hjúkrunarfræðing:
- Grunur um ofnæmi fyrir bóluefninu eða einhverju innihaldsefni bóluefnis t.d.neómýcíni eða sorbitóli
- Hiti er yfir 38.5 °C
- Fólki með ofnæmi fyrir eggjum
- Fólki með virka ómeðhöndlaða berkla (TB)
- Fólki með skert ónæmiskerfi
- Fólki með ákveðna blóð- eða ónæmissjúkdóma
- Fólki með krabbamein/í krabbameinsmeðferð
- Fólki í lyfjameðferð t.d. á stera- eða ónæmisbælandi lyfjum
- Þunguðum konum eða konum með börn á brjósti
Aukaverkanir: Almennt vægar. Börn geta í einstaka tilfellum fengið hita og jafnvel útbrot einhverjum dögum eftir bólusetningu. Þá getur stungustaður verið aumur og jafnvel rauður og þrútinn í nokkra daga.
Ef grunur um alvarleg ofnæmisviðbrögð skal leita tafarlaust til læknis.
Í mörgum löndum eru börn bólusett yngri fyrir þessum sjúkdómum en hér er gert. Ástæðan er sú að þar er notað annað bóluefni.