Niðurgangur hjá fullorðnum

Niðurgangur (e. diarrhea) er skilgreindur sem lausar eða vatnsríkar hægðir að minnsta kosti þrisvar sinnum á sólarhring.

Veirur og bakteríur valda oftast niðurgangi og er algengast að sýkjast við inntöku á menguðum matvælum eða af smituðum einstaklingi. Mikilvægt er að einstaklingur með niðurgang haldi sig heima, hvílist og passi uppá sóttvarnir.

Í flestum tilvikum stöðvast niðurgangur á 3-7 dögum dögum. Mesta hættan af miklum niðurgangi er vökvatap og því er mikilvægast að drekka nægan vökva og fá rétta næringu.

Upplýsingar um niðurgang hjá börnum.

Algengustu ástæður fyrir niðurgangi eru eftirfarandi:

• Veirur, t.d. nóróveirur, rotaveirur, adenoveirur
• Bakteríur, t.d. Kamphylobakter, Salmonella, E.coli, Shigella
• Sýklalyf
• Fæðuóþol eða fæðuofnæmi
• Langvinnir bólgusjúkdómar í þörmum

Hér eru gagnlegar leiðbeiningar ef taka þarf saursýni.

Ef fólk ferðast til landa þar sem hreinlæti er ábótavant eða loftslag er heitara en það er vant þá verða auknar líkur á niðurgangi. 

Æskileg næring fyrir fullorðna með niðurgang:

• Drekka vel af vökva sem inniheldur sölt. Til dæmis tærar bollasúpur eða léttsykrað te. Einnig er hægt að kaupa freyðitöflur sem innihalda sykur og salt í apóteki. Best er að drekka oft og lítið í einu.
• Borða léttan mat eins og súpur og seyði, ristað brauð, saltkex, bananar, epli með hýði, soðinn fiskur, soðið grænmeti og hrísgrjón er gott að neyta ef matarlyst er fyrir hendi.
• AB mjólk og LGG+ geta reynst vel en varast ætti aðrar mjólkurafurðir þar sem þær eru oft erfiðar að melta.
• Soðin sterkja og korn t.d. kartöflur, núðlur, hrísgrjón, hveiti og hafrar með salti er gott við vatnskenndum niðurgangi. 
• Þar sem einkenni geta versnar við að borða eða drekka eftirfarandi ætti að forðast þessar fæðutegundir: 
  • Sterkur, fituríkur og brasaður matur
  • Gosdrykkir
  • Ávaxtasafa og sæta safa
  • Kaffi
  • Orkudrykkir
• Hægt er að fá lyf í apóteki til að stöðva niðurgang í nokkrar klukkustundir ef enginn hiti er til staðar. Það er hægt að nota til dæmis ef fólk þarf að fara í flug eða ferðast á milli landshluta. Dæmi um slíkt lyf er Imodium. Að öðru leyti ætti ekki að taka Imodium nema þegar um langvarandi niðurgang er að ræða og þá í samráði við lækni.
• Fylgjast með þvaglátum, eðlilegt er að pissa ca. á 3ja tíma fresti og þvag á að vera ljósgult. Ef þvag er dökk gult og sjaldan pissað yfir daginn þá þarf að drekka meira.

Leita til heilsugæslunnar ef:

• Niðurgangur hefur staðið yfir í meira en viku
• Mikil þreyta og slappleiki
• Niðurgangur ásamt hita yfir 38.5° í meira en sólarhring 
• Blóðugur niðurgangur

Leita til bráðamóttöku ef:

• Slæmir kviðverkir
• Grunur er um ofþornun

Finna næstu heilsugæslustöð.