Matarsýkingar

Matarsýking eða matareitrun orsakast af neyslu sýktra matvæla eða drykkjarvatns. Matarsýkingar geta verið alvarlegar en eru það sem betur fer sjaldnast og einkenni hverfa yfirleitt á innan við viku.

Einkenni gera vart við sig innan fárra daga eftir neyslu sýktra matvæla. Stundum byrja einkenni innan nokkurra klukkustunda.

• Ógleði og eða uppköst
• Niðurgangur - hjá börnum - hjá fullorðnum
• Magakrampi
• Hiti - hjá börnum - hjá fullorðnum
• Slappleiki

Erfitt getur verið að útkljá hvort að matarsýking sé frá menguðum mat eða óhreinu drykkjarvatni. Öll matvæli geta valdið matarsýkingu. Matur getur verið sýktur ef:

• Ekki geymdur á réttan hátt, til dæmis ófryst eða kælt
• Er ekki fulleldaður eða upphitaður nægilega vel
• Komið er fram yfir síðasta neysludag, er útrunninn
• Meðhöndlaður með óhreinar hendur eða af veikum einstaklingi
• Stendur við stofuhita of lengi

Einnig geta krydd eða matvörur sem líkaminn er ekki vanur, í bland við ferðalög, álag eða óreglulegan svefn haft áhrif á meltinguna án þess að það teljist til matarsýkingar.

• Drekka vel af vatni til að koma í veg fyrir ofþornun
• Huga að saltbúskap líkamans með því að drekka vel af vökva sem inniheldur sölt. Til dæmis íþróttadrykki, tærar bollasúpur eða léttsykrað te. Einnig er hægt að kaupa sykursaltvatnsblöndur í apóteki. 
• Hægt er að fá hægðastoppandi lyf í apóteki. Ekki skal taka inn hægðastoppandi ef hiti er til staðar eða ef blóð er í hægðum.
• Taka inn verkjalyf
• Fara eftir ráðleggingum um næringu ef ógleði og uppköst
• Fara eftir ráðleggingum um næringu ef niðurgangur - hjá börnum - hjá fullorðnum

Leita til heilsugæslunnar ef:

• Niðurgangurinn er blóðugur
• Niðurgangur hefur staðið yfir í meira en viku
• Niðurgangur og hiti yfir 38,5°C hefur verið í meira en sólarhring
• Matarsýking átti sér stað erlendis þar sem hreinlæti er ábótavant
• Barn er yngra en 12 mánaða og áhyggjur eru til staðar

Leita til næstu bráðamóttöku ef:

• Kviðverkur er stöðugur eða fer versnandi
• Húðlitur er fölur, gráleitur
• Grunur er um ofþornun
• Barn hefur mögulega innbyrt eiturefni (Símanúmer eitrunarmiðstöðvar 543-2222)
• Barn er þróttlaust og slappt og svarar illa áreiti

Finna næstu heilsugæslu eða bráðamóttöku