Mæðravernd stendur öllum verðandi mæðrum/foreldrum til boða og er þeim að kostnaðarlausu. Hver heilsugæslustöð sinnir þeim sem búsettir eru á þjónustusvæði stöðvarinnar, hafa heimilislækni á stöðinni og þeim sem óska eftir þjónustu stöðvarinnar.
Mæðravernd er í höndum ljósmæðra og heimilislækna á heilsugæslustöðvum og samráð er haft við fæðingarlækna ef þörf er á. Markmið með mæðravernd heilsugæslunnar er að:
- Stuðla að heilbrigði móður og barns
- Veita faglega umönnun, stuðning og ráðgjöf
- Greina áhættuþætti og bregðast við þeim
- Veita fræðslu um meðgöngu og fæðingu
Víða eru námskeið í boði um undirbúning fæðingar og brjóstagjöf. Ljósmæður í mæðraverndinni veita nánari upplýsingar.
Skoðanir/viðtöl
Mælt er með að fyrsta skoðun/viðtal í mæðraverndinni fari fram við 8-12 vikna meðgöngu. Miðað er við að skoðanir séu um 10 hjá frumbyrju, en 7-10 hjá fjölbyrju. Venjubundin ómskoðun við 20 vikur er þá ekki talin með. Búast má við að fyrsta skoðun geti tekið allt að eina klukkustund. Aðrar skoðanir geta tekið 20-30 mínútur. Þarfir barnshafandi kvenna/verðandi foreldra eru metnar í fyrstu skoðun og endurmetnar í hverri skoðun. Í hverri skoðun er rætt um almenna líðan og heilsufar, blóðþrýstingur er mældur og athugað er hvort prótein er í þvagi. Frá 16. viku er hlustað eftir hjartslætti fóstursins og frá 25. viku er stærð legsins mæld, frá lífbeini að legbotni. Við 36. viku er lega barnsins metin.
Í mæðraverndinni gefst tækifæri til umræðna og spurninga og veitt er fræðsla og ráðgjöf eins og við á hverju sinni, t.d. um mataræði, hreyfingu, skimanir á meðgöngu, fósturrannsóknir, þjónustu sem er í boði á meðgöngu, val á fæðingarstað, fæðinguna, bjargráð í fæðingu, fæðingarorlof, brjóstagjöf, sængurlegu og fleira.
Skimanir
Boðið er upp á fjölda skimana í mæðraverndinni. Tilgangur þessara skimana er að athuga hvort eitthvað komi í ljós sem gæti haft áhrif á heilsufar móður og barns á meðgöngunni.
Í upphafi meðgöngu er skimað er fyrir blóðleysi, lifrarbólgu B og C, HIV, rauðum hundum, sárasótt og rauðkornamótefnum. Einnig er skimað fyrir þvagfærasýkingu. Í ákveðnum tilfellum er skimað fyrir meðgöngusykursýki. Þessar skimanir eru gerðar með blóð- og þvagsýnatöku hjá móður.
Boðið er upp á ómskoðanir og aðrar fósturrannsóknir í samstarfi við Fósturgreiningardeild Landsspítalans eða aðrar stofnanir sem sjá um fósturómskoðanir.
Í 16 vikna skoðun er gert ráð fyrir að skimað sé fyrir þunglyndi og kvíða.
