Bráð þvagfærasýking eða blöðrubólga (e. cystitis) er sýking af völdum baktería sem hafa komist upp þvagrásina og í þvagblöðruna. Hún er algeng meðal kvenna og getur verið óþægileg en er oftast skaðlaus. Þvagfærasýking er algengari hjá konum eftir breytingaskeið vegna minnkandi framleiðslu á kvenhormóninu estrogen.
30% kvenna læknast af sjálfu sér án meðferðar á einni viku. Blöðrubólgur fara sjaldnast yfir í sýkingar í nýrum.
Einkenni
- Sviði við þvaglát
- Bráð þörf á að hafa þvaglát
- Tíð þvaglát
Orsök
Yfirleitt er um að ræða bakteríur frá endaþarmi þess sem sýkist sem komist hafa inn í þvagrásina og upp í þvagblöðruna. Líkur á þvagfærasýkingu hækka ef:
- Breytingaskeið er liðið
- Kona er ófrísk
- Kynmök eiga sér stað
- Nýrnasteinar loka fyrir þvagleiðara
- Óhreinlæti er á kynfærasvæði
- Ónóg vökvainntaka
- Veikt ofnæmiskerfi t.d. vegna lyfjameðferðar
Greining
Greining er gerð út frá einkennum og sögu. Stundum er þvag sent í ræktun eða gert strimilpróf á heilsugæslu.
Í þessum tilfellum er e.t.v. beðið um að skila þvagsýni (miðbunuþvag, helst morgunþvag). Hægt er að koma með þvagsýni á dagvakt heilsugæslunnar á opnunartíma.
Hvað get ég gert?
- Drekka vel
- Forðast koffín-drykki og áfengi
- Hafa þvaglát fyrir og eftir samfarir
- Byrja að framan og þurrka aftur að endaþarmi þegar þurrkað er að neðan
- Velja nærbuxur úr bómull
- Þvo kynfærin eingöngu með vatni, ekki sápu.
- Ekki nota ilmklúta og ilmsprey á kynfærin
Hjálpar trönuberjasafi?
Engar rannsóknir hafa getað sýnt fram á að trönuberjasafi lækni eða fyrirbyggi blöðrubólgu. En ef þú vilt prófa trönuberjasafann í þessum tilgangi, skaðar hann líklega ekki heldur.
Hvenær skal leita aðstoðar?
Ef tvö af þremur ofangreindum einkennum eru til staðar er líklega um bráða þvagfærasýkingu að ræða.
Ef einkennin eru væg, er hægt að freista þess að blöðrubólgan lagist af sjálfu sér. Eins er hægt að leita til heilsugæslunnar og í sumum tilfellum fá lyfseðil í lyfjagáttina sem hægt er að leysa út ef einkennin versna
Hafðu strax samband við hjúkrunarfræðing á heilsugæslustöð einkenni þvagfærasýkingar eru til staðar og eitt af eftirfarandi á við:
- Ert barnshafandi
- Hiti yfir 38°C eða verkur í síðu/baki
- Nýlega fengið meðferð við þvagfærasýkingu
- Grunar að þú getir verið með kynsjúkdóm
- Nýlega verið inniliggjandi á sjúkrahúsi
- Nýlega verið erlendis