Með skipulagðri leit eða skimun er hægt að finna krabbamein í leghálsi, brjóstum, ristli og endaþarmi á frumstigi áður en einkenna verður vart. Ef krabbamein finnst á byrjunarstigi eru batahorfur oftast betri.
Hér á landi er skimað fyrir leghálskrabbameini og brjóstakrabbameini hjá konum. Við hvetjum konur til að kynna sér þjónustuna vel og bregðast jákvætt við boði um skimun.
Undanfarin ár hefur verið unnið að undirbúningi fyrir innleiðingu skimunar fyrir krabbameini í ristli og endaþarmi á landsvísu. Stefnt er að því að bjóða almenningi í skimun fyrir ristilkrabbameini árið 2025.
Skimunaraðferðin felst í sjálfsprófi sem greinir blóð í hægðum, svonefndu FIT-próf, (e. Fecal Immunochemical Test).
Sýnið er tekið heima og sent til rannsóknar á Landspítala. Ef blóð greinist, er boðin ristilspeglun til frekari skoðunar.
Undirbúningur og innleiðing er í samræmi við tillögur Skimunarráðs um krabbameinsskimanir á Íslandi, Evrópskar skimunarleiðbeiningar og fyrirkomulag skimunarinnar í öðrum Evrópulöndum.
Þegar framkvæmd hefst er áætlað að byrja á því að skima aldurshópinn 60-69 ára. Þegar innleiðingu er lokið er áætlað að einstaklingum á aldrinum 50-74 ára verði boðin þátttaka. Áætlað er að innleiðingu ljúki árið 2031.
Fólk með eftirfarandi einkenni frá meltingarvegi ætti að leita til heimilislæknis:
- Blóð eða slím í hægðum
- Breyttar hægðavenjur í meira en 4 vikur hjá einstaklingum eldri en 40 ára
- Blóð- eða járnskort
- Ristillinn tæmir sig ekki nógu vel
- Óútskýrða þreytu
- Kviðverki
- Óútskýrt þyngdartap