Hundaæði (e. rabies) er ólæknandi veirusjúkdómur sem á sennilega uppruna sinn í leðurblökum en getur sýkt önnur spendýr sem geta borið hann til manna. Hundar eru valdir að 99% tilfella af hundaæði í fólki. Sjúkdóminn er ekki að finna á Íslandi.
Einkenni
Fyrstu einkenni hundaæðis koma venjulega fram innan 3-12 vikna eftir útsetningu fyrir veirunni. Fyrstu einkenni eru:
- Hiti
- Höfuðverkur
- Vanlíðan
- Þreyta
Eftir því sem sjúkdómurinn ágerist geta komið fram alvarlegri einkenni:
- Kyngingarerfiðleikar
- Ofskynjanir
- Ruglástand
- Vöðvakrampar
- Flog
- Lömun
Orsök
Veiran berst með munnvatni sýktra spendýra, aðallega hunda. Smit berst í fólk við bit eða klór af sýktum dýrum, en einnig ef dýrin sleikja opin sár eða munnvatn þeirra kemst í nálægð við munn eða augu fólks. Hundaæði smitast ekki í gegnum heila húð. Til eru dæmi um smit milli manna við ígræðslu á hornhimnu eða árásir veikra manna á umönnunaraðila.
Meðferð
Meðferð skal hefjast sem fyrst, helst innan klukkustunda frá biti eða klóri. Rétt meðferð veitir fullan bata en sjúkdómurinn er banvænn hefjist meðferð ekki áður en einkenni koma fram.
- Sárahreinsun
- Bóluefni við hundaæði. Bólusettir fá tvo skammta með nokkurra daga millibili en óbólusettir fá fjóra skammta á einum mánuði
- í sumum tilfellum eru gefin virk mótefni í og í kringum sárið, það veitir tafarlausa en skammtímavernd ef verulegar líkur eru á smiti
Hvað get ég gert?
Sé fólk bitið eða klórað af dýri í landi þar sem hundaæði er landlægur sjúkdómur skal:
- Hreinsa sárið strax með volgu vatni og sápu í nokkrar mínútur
- Sótthreinsa sárið með sótthreinsivökva er inniheldur alkóhól
- Fara strax á næstu heilsugæslu eða bráðamóttöku
- Ekki bíða með að fá læknishjálp þar til ferðalagi lýkur
Forvarnir
- Öruggasta vörnin er bólusetning gegn hundaæði
- Ef ferðast er til lands þar sem hundaæði er landlægur sjúkdómur er bólusetning gegn sjúkdómnum mikilvæg. Þetta á einkum við um þá sem munu vera í mikilli nálægð við dýr eða vinna með dýr.
- Forðast nálægð við villt dýr, bæði lifandi og dauð.
Bóluefnið
- Bóluefnið er notað sem forvörn og meðferð
- Á netspjallinu hér á síðunni er hægt að sækja um bólusetningarráðgjöf vegna ferðalaga. Ráðgjöfin byggir á fyrri bólusetningum viðkomandi ásamt upplýsingum um ferðalagið.
- Þeir sem hyggja á ferðalög greiða fyrir bólusetningar
- Hindra að leðurblökur komist nærri sofandi ferðalöngum, sérstaklega börnum sem geta ekki sagt frá atvikum