Bólga og roði í augum eru algeng vandamál, sérstaklega meðal barna. Oftast er um að ræða einkenni veirusýkingar sem fylgja gjarnan kvefi.
Bæði bólga og roði í augum jafna sig oftast af sjálfu sér en í sumum tilvikum þarf þó að leita læknis sem greinir þá orsök og veitir viðeigandi meðferð.
Helstu ástæður augnbólgu og roða í augum
- Sýking af völdum veira eða baktería
- Ofnæmisviðbrögð líkamans
- Erting eða aðskotahlutur hefur komið í augað
Tárubólga er bólga í slímhúð augans eða augnhvítunni. Oftast kemur hún í bæði augun þó undantekningar séu á því.
Algengast er að tárubólga sé af völdum veirusýkinga sem ekki er hægt að meðhöndla með sýklalyfjum. Tárubólga fylgir gjarnan kvefi og lagast yfirleitt af sjálfu sér.
Helstu einkenni:
- Graftarkennd útferð úr augum
- Augun oft límd saman á morgnana
- Roði í slímhúð eða augnhvítu
- Pirringur í augum
- Leki úr augum
Bólga eða þroti í augnloki kallast hvarmabólga. Hvarmabólga er í flestum tilvikum hluti af einkennum kvefs og er alveg saklaus.
Hvarmabólga getur einnig verið vegna sjúkdóma eins og flösuexems eða rósroða en það er sjaldgæft.
Helstu einkenni:
- Sviði í augum
- Pirringur í auga eða augum
- Kláði, sérstaklega ef ofnæmi er til staðar
- Roði í augum
- Bjúgur á hvörmum
Hvarmabólga er mjög algeng og langoftast hættulaus. Einkenni geta þó verið erfið og stundum getur slímhimna augans vaxið inn á hornhimnuna og valdið vandræðum.
Oftast lagast hvarmabólga af sjálfu sér. Einkennin geta þó varað lengi, jafnvel ævilangt.
Þau sem hafa þráláta hvarmabólgu ættu að vera í eftirliti hjá augnlækni.
Ofnæmisviðbrögð koma oft í augu og lýsa sér svipað og sýking í auga.
Helstu einkenni:
- Mikill roði í og við auga
- Útferð úr auganu ýmist í formi tára eða sem klístraður vökvi
- Augun límd saman að morgni
- Kláði eða bruna tilfinning í auganu
- Önnur almenn ofnæmiseinkenni eins og kláði og hnerri geta líka verið til staðar
Ofnæmisbólgur í augum lagast ef ofnæmisvaldurinn hverfur. Það er hins vegar ekki alltaf einfalt að finna út hver hann er.
Til eru augndropar til að nota í þessum tilvikum sem læknar þurfa að skrifa upp á.
Ofnæmislyf má kaupa án lyfseðils í apótekum en dugi þau ekki þarf læknir að skrifa uppá önnur lyf.
Herpes simplex augnsýking er veirusýking sem getur valdið sársauka og roða í augum. Það er mikilvægt að fá meðferð því sjúkdómurinn getur haft áhrif á sjónina.
Helstu einkenni:
- Augnverkir
- Blöðrur eða útbrot á augnlokinu eða húðinni í kringum augað
- Bólgið augnlok
- Ljósnæmi
- Roði í eða við auga
- Útferð úr auganu ýmist í formi tára eða sem klístraður vökvi
- Þokusýn eða aðrar breytingar á sjón
Herpes simplex augnsýking hefur oftast aðeins áhrif á annað augað.
Meðferð fellst í veiruhamlandi lyfjum, stundum er einnig notuð sterameðferð til að minnka bólgu.
Ef verkur er í auga eða sjóntruflanir skal leita strax til heimilislæknis.
Meðferð
Meðferð fer eftir eðli einkenna en oftast lagast augnsýkingar af sjálfu sér og því ekki þörf á sérstakri meðferð. Læknir getur ákveðið að skrifa út sýklalyf í formi dropa eða áburðar þegar um bakteríusýkingu er að ræða.
Hvað get ég gert?
- Halda svæðinu í kringum augun hreinu. Þvo með volgu vatni og bómull eða mjúkum bómullarklút. Hreinsa gröft og klístur af augnlokum. Mikilvægt er að strjúka í átt að augnkrók
- Táravökvi (gervitár) sem kaupa má án lyfseðils í apótekum hjálpar. Hann inniheldur sýkladrepandi og heftandi efni
- Þvo hendur reglulega með sápu
- Þvo koddaver og þvottastykki úr heitu sápuvatni
- Til þess að koma í veg fyrir smit ætti ekki að láta aðra nota sömu handklæði, koddaver og þvottastykki og sá sem er með augnsýkingu án þess að þvo þessa hluti með heitu sápuvatni
- Ekki deila augnlyfjum, augnsnyrtivörum eða öðru sem snertir augun með öðrum
- Forðast að nudda augun
- Setja bakstur, kaldan eða heitan, á augun ef þig klæjar
- Notir þú augnlinsur er gott að gefa þeim frí á meðan augun jafna sig
Hvenær skal leita aðstoðar?
Þó yfirleitt séu bólgur og roði í augum saklaus og lagist af sjálfsdáðum með góðri umhirðu þarf að hafa í huga að sumar augnsýkingar krefjast læknismeðferðar.
Leita til heilsugæslu eða augnlæknis ef:
- Þú notar augnlinsur og ert með blett á augnlokinu ásamt einkennum um augnbólgu. Þú gætir verið með ofnæmi fyrir linsunum
- Einkennin hafa ekki horfið á tveimur vikum
Oft má komast fljótt til augnlæknis í þessum tilvikum.
Leita til augnlæknis eða til bráðamóttöku ef:
- Áverki er á auga og ef aðskotahlutur hefur stungist í auga
- Breytingar eru á sjón eða sjónsviði
- Mikill höfuðverkur
- Annað eða bæði augu eru dökk rauð
- Verkur er í auga ásamt roða og bólgum
- Birtufælni er til staðar eða vont er að vera í birtu
- Barn sem er yngra en mánaðar gamalt er með bólgur eða roða í augum
Oft má komast strax til augnlæknis ef þessi einkenni eru til staðar.
Stór hluti augnsýkinga er fylgifiskur kvefs. Þær smitast á milli manna með beinni og óbeinni snertingu en geta líka borist með loftbornu smiti.
Flestar augnsýkingar berast í augun með höndunum. Því er góður handþvottur mjög mikilvægur til að koma í veg fyrir augnsýkingar.
Þau sem eru með sýkingu í augum ættu ekki að nota sömu handklæði og aðrir.
Börn sem eru með augnsýkingu í tengslum við kvef geta farið í daggæslu eða skóla ef þau eru hitalaus og líður vel.